Finans Mesleğinde Uzmanlık Alanları: Bireysel Finanstan Kurumsal Finansa
“Uzmanlaşma, bir mesleğe adanmışlığı ifade eder ve tutkuyla birleştiğinde müthiş bir mutluluğu da beraberinde getirir.” Sinem Derindere
Meslek seçecek gençlere finans mesleğinin çok yönlü dünyasından bahsetmek istiyorum. Ufak bir anekdot ile başlayalım. İki ayakkabı üreticisi piyasa araştırması yapmak için Afrika’ya giderler. Biri kimsenin ayakkabı giymediğini görünce “Afrika’da kimse ayakkabı giymiyor burada satış yapamam” derken, diğeri “burada müthiş bir Pazar var kimse ayakkabı giymiyor, herkese satış yapabilirim” der. Hayata bakış açısının önemini çok güzel anlatan bir anekdot bu bence!…
Finans alanına da bu gözle baktığımızda unutmayın her şirketin ve her bireyin bunu kendi yapar ya da profesyonel destek alır ama her şekilde finansa ve finansal yönetime ihtiyacı var. Artan rekabet ortamında firmaların sürdürülebilirliklerinin daha zor olması, halka açılmaların hızlanması, finansal yatırım araçlarının çeşitliliğinin artması ve finansal piyasaların çok daha fazla küreselleşmesi ile birlikte finans mesleği çok daha önemli hale geldi. Bu nedenle gençlere bir çok fırsatlar doğuracak bir meslek alanı.
FİNANS VE FİNANS UZMANLIĞI NEDİR?
Finansın kelime anlamı para’dır aslında. Ama biz finansçılar buna biraz daha havalı olarak “fon” deriz. Ayrıca kurumsal finans alanında buna çalışma sermayesi de denir. Finansal yönetim; fon yönetimi, finansman ve yatırım kararları, risk yönetimi ve varlık yönetimi gibi konularla ilgilenen bir disiplindir. Finans yöneticileri ve danışmanlar, bireylerin, şirketlerin ve hükümetlerin kaynaklarını etkin bir şekilde kullanarak finansal ve yatırım kararları almalarını sağlar.
Finans alanında verilen hizmetler üst şemsiyede bireysel ve kurumsal finans olarak ele alınabilir. Bunların kendi içinde alt başlıkları vardır. Bireyler için kişisel finans; yatırım danışmanlığı, fon yönetimi, tasarruf, emeklilik planlaması gibi konuları içerirken; kurumsal finans şirketlerin finansal yönetimi, finansal analizi ve risk yönetimi gibi konuları içerip, kaynakları etkili bir şekilde kullanarak değer artışı sağlamayı amaçlar. Bu nedenle kritik bir disiplindir. Günümüz rekabetçi ortamında uzmanlaşmış iyi bir finansçıya ihtiyaç olduğunu, her meslek de olduğu gibi finans alanında da sizden en yüksek fayda beklendiği unutulmaması gerekir. Bu nedenle finans mesleğinde de bir alanda uzman seviyesine gelmek önemlidir.
Uzmanlık, belirli bir konu, beceri veya alan hakkında derinlemesine bilgi ve deneyime sahip olma durumunu ifade eder. Özellikle hayatta yolunu kaybetmişlerin yaşam koçu olduğu günümüz dünyasında derinlemesine öğrenmeye en çok ihtiyaç duyduğumuz dönemlerden geçtiğimizi unutmamalıyız. Bana göre uzmanlaşma, bir mesleğe adanmışlığı ifade eder ve tutkuyla birleştiğinde müthiş bir mutluluğu da beraberinde getirir. Ancak uzmanlaşma süreci, disiplin, kararlılık, sürekli öğrenme ve deneyim gerektirir. Bu nedenle uzmanlaşma sürecinde eğitimlere katılmalı ve alanınızda deneyim kazanmak için fırsatlar kollamalısınız. Ayrıca nasıl her insanda olması gereken genel insani nitelikler varsa bir meslekte de olması gereken genel mesleki nitelikler vardır ve bunlar finans uzmanlarının da geliştirmeleri gereken alanlardır. Bunlar analitik düşünme, planlama, etkili iletişim, veri analizi ve kodlama becerileri olarak sayılabilir.
SPESİFİK FİNANS UZMANLIK ALANLARI NELERDİR?
Finans mesleğinde uzmanlık kazanılabilecek çeşitli alt alanlar vardır. Farklı uzmanlık alanlarını kurumsal ve kişisel finans başlıkları altında toplayabiliriz.
Şekil 1. Finans Mesleğinde Farklı Uzmanlık Alanları
KURUMSAL FİNANS UZMANLIK ALANLARI
- Şirket Değerleme ve Due Dilligence Çalışmaları: Şirket birleşme, devralma, satma, halka arz gibi konularda şirket değer tespit çalışmalarını içerir.
- Startup/Erken aşama girişimlerinin değerlemesi: Risk sermayedarları ile girişimciler arasında köprü görevi görerek girişim değeri tespit etme çalışmalarını içerir.
- Marka Değerleme: Soyut bir kavram olan bir şirketin veya kuruluşun sahip olduğu markanın gerçek değerini belirlemek için yapılan çalışmaları içerir.
- Gayrimenkul ve konut değerleme: Gayrimenkullerin gerçek değer tespit çalışmalarını yürütürler. Özellikle Türkiye’de emlak ve inşaat sektörünün öneminin arttığı günümüzde önemli bir meslek haline gelmiştir.
- Kredi Derecelendirme: Kredi derecelendirme, bir şirketin veya finansal aracın kredi riskini yani geri ödenmeme riskini değerlendiren ve bu riski belirli bir derecelendirme sistemiyle sınıflandıran bir süreci içeren bir uzmanlık alanıdır.
- Kurumsal Yönetim Derecelendirme: Bir şirketin kurumsal yönetim uygulamalarını değerlendiren bir süreçtir. Kurumsal yönetim derecelendirme, şirketin yönetim yapısı, yönetim kurulu yapısı, hissedar hakları, şeffaflık, adillik, hesap verme ve sürdürülebilirlik gibi faktörleri analiz ederek şirketin kurumsal yönetim derecesini belirler. Özellikle halka açık şirketler için bu çalışmalar yürütülür.
- Araştırma Uzmanı: Ekonomik ve mali araştırmaların yapılması iç ve dış piyasalardaki gelişimlerin izlenerek olası etkilerinin değerlendirilmesi, yatırımlara doğru yön verilebilmesine yardımcı olacak bilgilerin hazırlanması temel ve teknik analiz gibi yöntemlerin kullanılması ve yorumlanması gibi faaliyetleri yürüten personeldir.
- Yatırımcı İlişkileri Bölümü Yöneticisi: Halka açık şirketlerin belirli periyotlarda Bülten, Faaliyet Raporu, Sunum, vb belgelerini hazırlamak; yatırımcılarla her türlü iletişimi tesis etmek ve güçlendirmek Yatırımcı ilişkileri Bölümü yöneticisinin iş tanımı olarak verilebilir.
- Fon Yöneticisi: Yatırım fonlarını yöneten uzmanlardır
- Borsa Üye Temsilcisi: Çalışmalarını yatırımcıları için yürüten kişidir. Borsadaki hisse senetlerinin alım satımı, ilerleyişleri ve beklentilerine dair yatırımcısını uyaran temsilci, temelde kâr elde ettirmeyi hedefler. Bu anlamda yatırımcı adına alım satım yapabilme yetkisine sahiptir
- Risk Yönetimi: Finansal piyasalarda karşılaşılabilecek riskler karşısında korunma stratejileri geliştirerek riskleri yönetmeyi içerir. Türev piyasalarda aktif olarak rol alır.
- Finansal Danışmanlıklar ve Kurumsal Finansman Uzmanı: Birleşme ve satın alma süreçleri, halka arz danışmanlıkları, finansal planlama ve stratejik finansal yönetim danışmanlığı. Kurumsal finansman uzmanı: yetkili kuruluşlarda sermaye piyasası araçlarının hakla arz edilmesi, değer tespit raporunun hazırlanması, izahnamelerin ihraç belgesi gibi belgelerin hazırlanması, halka arz süreci gibi huşuların yönetilmesinden sorumlu personel.
KİŞİSEL FİNANS UZMANLIK ALANLARI
Portföy yönetimi ve yatırım danışmanlığı gibi konularda uzmanlaşmayı içerir.
- Yatırım Danışmanlığı: Yetkili sermaye piyasaları kuruluşlarında müşterilere sermaye piyasası araçları ile bunları ihraç eden ortaklık ve kuruluşlar hakkında ve benzeri konularda yönlendirici nitelikte yorum ve yatırım tavsiyelerinde bulunan personeli ifade eder. Tabi ki yatırım danışmanlığı kurumsal anlamda da verilebilir.
- Bireysel Portföy Yöneticiliği: Yine yetkili Sermaye Piyasası kuruluşlarında vekil sıfatıyla müşterilerin mali durumuna risk-getiri tercihlerine ve yatırım süresine uygun portföylerin oluşturulması ve yönetilmesinden sorumlu personeldir.
Ayrıca finans uzmanları kendi uzmanlık alanlarında kendi girişimlerini de kurabilir.
- Finansal Teknoloji (Fintech): Finansal teknoloji şirketlerinde, yenilikçi finansal ürün ve hizmetler geliştirme, dijital ödemeler, online bankacılık, kripto para birimleri gibi alanlarda uzmanlığı içerir.
Finans mesleğinde belirli uzmanlık alanları olarak sayılabilir ve finans mesleğini seçecek gençlerin tercih ettikleri alanlarda kendilerine yatırım yapmaları ve asgari kritlerleri (sınav ve lisans vb) sağlamaları gerekmektedir. Çeşitli sınavlara girmeli ve gerekli lisansları edinmelidir.
FİNANS UZMANLARI NERELERDE ÇALIŞABİLİR?
Finans mesleğinin çeşitli alanlarında uzmanlık kazanan gençlerin çalışabilecekleri kurumları şu şekilde sıralayabiliriz; Bankalar, Aracı Kurumlar, Sermaye Piyasası Kurulu, Merkez Bankası, Borsa İstanbul, Portföy Yönetim Şirketleri, Sermaye Piyasası Lisanslama Kuruluşu, Bağımsız Denetim Şirketlerinin kurumsal finans departmanları, kredi derecelendirme kuruluşları, şirketlerin finans departmanları, halka açık anonim ortaklıklar vb. Çalışılabilecek para ve sermaye piyasası kurumları Şekil 2 ve Şekil 3’de detaylanmıştır.
Şekil 2. Para Piyasası Kurumları
Şekil 3. Sermaye Piyasası Kurumları
Ayrıca hep söylediğim bir söz iyi bir finansçı iyi muhasebe bilmeli iyi bir muhasebeci de iyi finans bilmelidir. Muhasebe alanında da bağımsız denetim, iç denetim, vergi uzmanlığı, YMM, tam tasdik gibi farklı uzmanlık alanları mevcuttur. Buradaki detay uzmanlık alanlarına da bir sonraki yazımda yer verelim.
Finans yolculuğunuzun çok keyifli geçmesi dileklerimle…